Historiek
De geschiedenis van Zorggroep Guislain is er een die nauw verweven is met de ontwikkeling van de geestelijke gezondheidszorg in België. Onze groep dankt haar naam aan dr. Jozef Guislain, die gezien wordt als de grondlegger van de moderne psychiatrie in ons land.
Wat nu het Psychiatrisch Ziekenhuis Dr. Guislain is, is ontstaan uit een fusie tussen het Neuropsychiatrisch Centrum Sint-Alfons en het Psychiatrisch Centrum Dr. Guislain. Beide ontstonden in de 19de eeuw en werden opgericht door de Broeders van Liefde. Waar het Maison de Repos (Sint-Alfons) zich vooral richtte op de meer gegoede burgers, nam het P.C. Dr. Guislain ook arme patiënten op. Het was kanunnik Petrus Jozef Triest (1760-1836), de stichter van de congregatie van de Broeders van Liefde, die de jonge dr. Jozef Guislain (1797-1860) benoemde tot hoofdgeneesheer van beide voorzieningen.
Meer menselijke behandeling
Jozef Guislain specialiseerde zich als een van de eerste artsen in België in het behandelen van geestesziekten. Hij ijverde voor een meer menselijke behandeling en benadrukte ook het belang van aangepaste architectuur. Hij vond een belangrijke bondgenoot in Triest en samen stelden ze een nieuw reglement op voor de werking van de instellingen. Het bevatte richtlijnen voor menswaardige opvang, over beperking van dwangmiddelen, nuttige bezigheden voor de zieken, over het belang van goed opgeleid personeel, … Het betekende een fundamentele ommekeer in hoe in de ziekenhuizen werd omgegaan met patiënten.
Ook in het ontwerp voor een nieuwe ziekenhuis, dat later zijn naam zou krijgen, vonden de moderne concepten van Guislain een vertaling. Het ontwerp was baanbrekend in België. Het nieuwe ziekenhuis opende in 1857 z’n deuren. De modelinstelling trok bezoekers aan uit heel Europa.
Zorg in de maatschappij
In 1990 legde de overheid voor het eerst bij wet vast dat de psychiatrische zorg in voorzieningen moest afgebouwd worden, ten voordele van zorg in de maatschappij. Die “herstelvisie” was het startschot voor de afbouw van 6.000 bedden in psychiatrische ziekenhuis in België. De bijhorende middelen werden ingezet om een aanbod te creëren buiten de muren van de ziekenhuizen (reconversie van bedden). Het ging in het bijzonder om plaatsen in Initiatieven voor Beschut Wonen (IBW) en Psychiatrische Verzorgingstehuizen (PVT).
Zo ontstond in 1991 het IBW Zagan uit de reconversie van het Psychiatrisch Centrum Dr. Guislain: het eerste huis voor beschut wonen ging in december 1991 open in de Gentse binnenstad. Daarna volgden in snel tempo extra locaties. Vandaag heeft Zagan een erkenning voor 100 plaatsen, die gelegen zijn in Gent, Deinze, Wondelgem, Ledeberg, Mariakerke en Oostakker.
In de zomer van 1993 startte Zagen met de uitbouw van een eigen arbeidscentrum. In de jaren die volgden werd een oude schoolsite in de Gentse Maisstraat uitgebouwd tot een hedendaags en dynamisch centrum voor arbeidszorg en arbeidstrajectbegeleiding, Compagnie de Sporen.
Ook het psychiatrisch verzorgingstehuis binnen onze groep, aan de rand van de Guislainsite, is ontstaan uit de reconversiebeweging na 1990. Het PVT is bestemd voor mensen met een langdurige, gestabiliseerde psychiatrische problematiek. Mensen die niet langer een ziekenhuisbehandeling nodig hebben, niet in aanmerking komen voor een andere woonvorm zoals beschut wonen of een woonzorgcentrum, en geen ononderbroken psychiatrisch toezicht nodig hebben, kunnen er terecht.
Zorg in de thuisomgeving
De Gids naar een betere GGZ door de realisatie van zorgcircuits en zorgnetwerken van 2010 vormde het startschot van een volgende ingrijpende hervorming van de geestelijke gezondheidszorg in België. Er volgde een tweede golf van reconversie van ziekenhuisbedden en deze keer werd ingezet op behandelteams in de thuisomgeving. Enerzijds zijn er teams die zich richten op mensen die een crisis doormaken, anderzijds teams die zich richten op mensen met chronische psychiatrische problemen. Zorggroep Guislain is vandaag actief betrokken bij beide werkingen, maar neemt een hoofdrol op binnen de teams voor de meer langdurige trajecten.
Sinds het baanbrekende werk van Guislain en Triest is het zicht van Zorggroep Guislain dus sterk veranderd. De activiteiten “binnen de muren van het ziekenhuis” zijn sterk afgebouwd qua aantal bedden, maar qua zorgzwaarte sterk toegenomen. De activiteiten buiten de muren van het ziekenhuis zijn dan weer sterk uitgebreid. En we blijven voortdurend in beweging. Zorggroep Guislain neemt op vandaag immers deel aan heel wat pilootprojecten en proeftuinen die het uitzicht van de GGZ nog verder zullen veranderen. Er zijn bovendien nog belangrijke hiaten in het zorgaanbod die hopelijk ooit een antwoord zullen krijgen. Zorggroep Guislain blijft zich dus ontwikkelen op het veranderingsritme van de geestelijke gezondheidszorg en probeert daarin, de nalatenschap van Guislain en Triest in gedachten, mee het voortouw te nemen.