Psychiatrie is geen spookhuis
Opinie over psychiatrische beeldvorming namens de lokale stuurgroep ethiek van het P.C. Dr. Guislain.
Psychiatrie is geen spookhuis
De Standaard 01.11.2018
Met grote verbazing lazen we over een nieuw initiatief voor wie van de Halloweensfeer houdt: het House of Madness in Beselare. In een doorloopspookhuis, een leegstaand pand, laten acteurs mensen griezelen. Niets op tegen, het kan net zoals carnaval zelfs een mild therapeutisch effect hebben. Toch vragen we ons af of het wenselijk en nodig is om zo’n spookhuis te afficheren als ‘een psychiatrisch ziekenhuis met patiënten die elders niet meer te behandelen zijn’. Het oude stigma, dat psychiatrische patiënten ‘onvoorspelbaar, angstaanjagend en gevaarlijk’ zijn, als lokaas. De acteurs vergroten de clichés weliswaar uit in functie van het schrikeffect, maar niettemin versterkt het concept het eenzijdige beeld van de enkelingen, vaak psychopaten, die de media halen met schokkende daden. Dit ten koste van de overgrote meerderheid van patiënten die lijden onder iets wat niet becijferbaar is en helemaal niet zo afschrikwekkend. Dat je lekker kunt griezelen met psychiatrische patiënten beïnvloedt ook het beeld dat jonge bezoekers zich zullen vormen.
Twee eeuwen geleden verhuisden mensen met een psychiatrische kwetsbaarheid uit beschamende kerkers als die in het Gentse Duivelsteen naar de eerste psychiatrische voorzieningen. Maar niet eens zo lang geleden was ook het psychiatrische ziekenhuis een soort vergeetput ergens in de bossen of aan de rand van de stad. De vermaatschappelijking van de psychiatrische zorg geldt als verdere stap in een lang proces van humanisering: van patiënt naar burger. Ze biedt bovendien een uitgelezen gelegenheid om waarachtige diversiteit in onze maatschappij te stimuleren. Wil deze vermaatschappelijking inderdaad een kans krijgen, dan is het belangrijk om in te zetten op een andere beeldvorming. Het spookhuis druist regelrecht in tegen alle inspanningen om een ander beeld te schetsen van mensen die langdurig psychisch lijden, denk maar aan initiatieven als Radio Gaga, Rode Neuzen en Te Gek!?
De psychiatrie als een spookhuis. Hoe komt zoiets over bij psychiatrische patiënten zelf? Wat vinden hun familieleden en naasten van die associatie? En de vele zorgverleners, die dag na dag hun patiënten motiveren om de stap naar buiten te wagen?
Als het spookhuis bevolkt zou worden met uitgemergelde, terminale kankerpatiënten die een danse macabre uitvoeren, zou iedereen zwaar geschokt zijn. En terecht. Waarom zou psychisch leed daarop een uitzondering vormen?
